KUMAR OYNAMA BOZUKLUĞU

Hemen hemen tüm kültürlerde kumar, bir boş zaman etkinliği ve eğlence aracı olarak kabul edilir. Bu anlamda, kumarın popüler bir kültür olduğu söylenebilir. Kumar, ortaya para konularak oynanan talih/ şans oyunu olarak tanımlanmaktadır (“Türk Dil Kurumu,” n.d.). Herhangi bir olayın, hiçbir etki altında kalmadan tesadüfen gerçekleşmesi “şans” olarak adlandırılır. Şans olgusu, insanın var oluşundan beri bireysel beklentilerin açıklanmasında kullanılan önemli bir araç olma özelliğine sahiptir.

Rastlantılara dayalı oyunların tarihi ilk çağlara kadar gitmektedir. Eski çağlardan bu yana çakıl taşı, aşık kemiği, ok, sopa, testi kırığı, çöp, zar, kâğıt parçası, fırdöndü, rulet, kart gibi çeşitli şans oyunları geliştirilmiştir. Günümüz Türkiye’sinde ise milli piyango, şans topu, süper loto, sayısal loto, hemen kazan (kazı kazan), okey, rulet, zar, tombala, yazı tura, okey, kumar, iskambil oyunları, borsa, at yarışı şeklinde oyunlar kumar olarak oynanmaktadır.

Ülkemizde kumar oyunlarına gösterilen ilgi gün geçtikçe artmaktadır. İnsanlar gelirlerinin bir kısmını düzenli olarak bu oyunlara harcamaktadırlar. Ülke nüfusunun yaklaşık % 9’luk bir kısmının kumar oyunlarına harcadığı para ayda 150 TL ve üzerindedir. Öğrenciler ve ev hanımları gibi hiçbir geliri olmayan insanlar dahi kumar oynamaktadırlar. Ülkemizde, bu tarz oyunları oynayanların büyük çoğunluğunun erkek olmasıyla birlikte kadınların da şans oyunları oynadıklarına ilişkin veriler bu konudaki davranışların değiştiğini göstermektedir. Devlet Denetleme Kurulu'nun 26 ilde yaptığı (2011) araştırmada, 18 yaş altı gençlerin yarısından fazlasının bahis oynadığı tespit edilmiştir.

Kumar Oynama Bozukluğu

Birçok kumar türünün bağımlılık yapma potansiyeli yüksektir ve kumar oyunları, oyunu oynayanların farkında olmadan ölçüsüzce oynamasına neden olur. Kumar oynama bağımlılığı psikolojik bir rahatsızlıktır ve literatürde ‘Kumar Oynama Bozukluğu’ olarak yer alır.

Kumar oynama bozukluğu; kişinin bireysel, ailevi veya mesleki işlevselliğini bozacak şekilde kumar oynama davranışını kontrol edememesi ile karakterize, kalıcı ve tekrar eden istenmeyen kumar davranışları olarak tanımlanmaktadır.

Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı 5’e göre (DSM- 5) kumar oynama bozukluğu ölçütleri şunlardır:

Düzensiz kumar oynamak,
Kumar oynamakla sıkça uğraşmak,
Aynı seviyede istenen deneyimi (tolerans) almak için daha fazla parayla kumar oynamak,
Kumar oynamayı durdurma (çekilme) sırasında,
Huzursuzluğu veya sinirliliği kontrol etmek veya durdurmak için tekrarlanan başarısız çabalar,
Hayatın temel alanlarında kumar oynanması,
Disforik bir durumdan kaçmak için kumar oynamak,
Kumarla ilgili kayda değer kayıpları kovalamak ve yeniden kazanmaya çalışmak,
Kumarla ilgili önemli ilişkilerde bulunmak,
Kumar oynamak için diğerlerine güvenmek

Bu 9 maddeden en az 4 tanesini yaşıyor olmak Kumar oynama bozukluğuna işarettir.

Kumar Oynama Bozukluğunun Nedenleri:

Biyolojik nedenler: Her psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi kumar oynama bozukluğunun gelişmesindeki nedenlerden birisi de biyolojik sebeplerdir. Bireyin genetik yapısı, beyin yapısı, hormonal durumu, nörolojik yapısı kumar oynama davranışından zevk almasına ve bu davranışa karşı bağımlılık geliştirmesine neden olur.

Genellikle, oyunun sonucunun önceden belli olmamasının bireyde yarattığı heyecan duygusu, bireyin beyninde ödül etkisi yaratır. Bu durum ise ödül niteliğinde olan kumar oynama davranışının tekrarlanmasına ve bağımlılığa dönüşmesine neden olur.

Çevresel faktörler: Bir yakının ölümü, düşük sosyoekonomik statü, boşanma, fiziksel hastalık veya yaşamın tehdit altında olması, iş veya kariyerle ilgili düş kırıklığı veya yüksek başarı, insanlarla ilişkilerde zorluklar, alkol ve madde kullanımı patolojik kumarın gelişiminde süreci hızlandıran veya sosyal kumarbazda patolojik sürecin başlamasına neden olan dış faktörlerdendir.

Kumar Oynama Bozukluğunun Tedavisi

Bu bozukluğun tedavisi ilaçla ve/veya psikoterapi ile yapılır.

İlaçla tedavi: Duygulanım ve dürtüsel davranışların kontrolünü sağlayan lityum ve karbamazepin gibi ilaçların kumar oynama davranışı üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca tedavide kullanılan başka bir ilaç opioid antagonisti naltreksondur. Ancak bu ilaçla ilgili deneyimler az olmasına rağmen umut verici gibi görünmektedir. Bunların dışında kumar oynama tedavisinde son yıllarda serotonin geri alım inhibitörleri (SSGİ) ile yapılan çalışmalar vardır. Özellikle de naltrekson ilacının herhangi bir SSGİ ile birlikte kullanımının yüksek bir etkinlik sağladığı ve tedavide başarılı olma olasılığını arttırmaktadır.

Psikoterapi:

Bilişsel Davranışçı Terapi ile kişilerin kumar oynama davranışıyla ilgili doğrudan veya dolaylı ilişkili olan duygu, düşünce ve davranışları değiştirilir.

Psikoeğitim ile kişinin sahip olduğu bağımlılık ve bu bağımlılığın tedavisi ile ilgili bilgilendirilmesi ve kişiye kendi kendine nasıl yardım edebileceği öğretilmesi rahatsızlığının tedavisinde önemli bir rol oynamaktadır.

Diğer birçok bağımlılık türünde olduğu gibi kumar bağımlılığı olan insanların da dayanışma içinde olduğu gruplar mevcuttur; Adsız Kumarbazlar bu gruplardan bir tanesidir.

İlaçla tedavi ve psikoterapi için uzman kişiler ve kuruluşlardan yardım almak en önemli adımdır. Yardım veren kişi veya kişiler bu bağımlılığın gelişme nedenlerini, semptomlarını, ilerleyişini ve tedavisini iyi bilmelidir.

Sonuç olarak; kumar oynama davranışı dünya çapında oldukça yaygın olsa da bir kısım biyolojik ve çevresel faktörlerden dolayı bazı insanlarda bağımlılık olarak gelişmektedir. Bu bağımlılık psikolojik bir rahatsızlık olarak görülmekte ve çeşitli yollardan tedavi edilmektedir.

Kaynaklar

Çakmak, S. ve Tamam, L., Kumar Oynama Bozukluğu: Genel Bir Bakış, Bağımlılık Dergisi, 2018; 19(3):78-97

Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Raporu (2009), Talih ve Şans Oyunları ile Yarışlara İlişkin 2006 ve 2007 Yılları Faaliyetlerinin Denetimi ile Söz Konusu Faaliyetlerden Kamu Hizmetlerine Ayrılan Payların Değerlendirilmesi, Sayı: 2, Ankara.

Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları.

Köksoy Vayısoğlu, S., Öncü, E. ve Güven, Y., (2019), Üniversite Öğrencilerinde Kumar Oynama Sıklığı ve Heyecan Arama Davranışı ile İlişkisi, Türkiye Yeşilay Cemiyeti, DOI 10.15805/addicta.2019.6.1.0041, 6(1), 69‒90