.png)
Plasebo.tr
KÖHLER’İN ŞEMPANZE DENEYİ
Köhler kimdir?
Wolfgang Köhler, 21 Ocak 1887'de Estonya'nın Revel kentinde doğan bir Alman psikologdu. Köhler, Frankfurt Üniversitesi'nde öğretmenlik yaptı ve birçok başarısının arasında 1917'de yayınlanan The Mentality of Apes (Maymunların Zinniyeti) çalışması da vardı. Max Wertheimer ve Kurt Koffka ile gestalt psikolojisinin temelini attı ve gestalt psikolojisini yayınladı. (Gestalt kelimesi '' birleşik veya anlamlı bütün '' anlamına gelir. Gestalt Psikolojisinin temel söylemi bütünün kendisini oluşturan parçaların bir araya gelmesinden farklı bir şey olduğudur.)
İçgörüsel öğrenme, belki de Wolfgang Köhler'in psikolojiye yaptığı en büyük katkıdır. Gestalt psikolojisinin etkisinden yola çıkan Köhler, öğrenmenin yalnızca bireysel bir bölüme odaklanmanın aksine, bütün bir durum hakkında içgörü kazandığımızda gerçekleşebileceğini keşfetti.
Köhler’in Şempaze Deneyi
Köhler, içgörüsel öğrenme hakkında yürüttüğü deneyinde denek olarak Sultan (Grande) adını verdiği bir şempanzeyi kullandı. Deney şu şekilde gerçekleşti:
Sultan, bir kafesin içinde kapatılmış ve aç bırakılmıştır. Kafesin tavanda bir çengel aracılığıyla asılmış muzlar, bir köşesinde ise kutular ve iki adet kısa bambu sopa mevcuttur. Sultan, muzu almayı ne kadar denerse denesin başarılı olamamıştır. Bu başarısızlığın ardından kafesin içindeki kutuları ve bambu sopaları fark eden Sultan, onları muza fırlatarak muzu düşürmeye çalışmıştır. Bu davranışı da başarısız olduktan sonra denemekten vazgeçerek kafesin bir köşesine çekilmiştir.
Sultan, köşesinde bir süre bekledikten sonra birdenbire muz, kutular ve bambu çubuklar arasındaki ilişkiyi fark etmiştir. Ardından kutuları üst üste koyarak üstüne çıkmış ve çubuklardan biriyle muza ulaşmaya çalışmıştır. Çubuğun muza ulaşmak için kısa olduğunu anlayıp diğer çubuğu da almış ve iki kısa çubuğu iç içe geçirerek uzun bir çubuk elde etmiştir. Üst üste koyulmuş ahşap kutular ve iki kısa çubuğun birleşiminden oluşan bir uzun çubuk yardımıyla muza ulaşmayı başarmıştır.
Köhler’e göre, Sultan’ın bir maymuna göre oldukça karmaşık olan bu problemi (kendisine verilen nesneleri doğru bir şekilde kullanarak muza ulaşmak) çözebilmesi içgörüsel öğrenme ile gerçekleşmiştir. Köhler’e göre içgörüsel öğrenme ilişkilerin fark edilmesi ile gerçekleşir. Canlı, karşı karşıya kaldığı problemin çözümüne çözümle ilişkili unsurlar arasındaki ilişkiyi fark ederek ulaşır, bu ilişkiyi fark ederken de deneme yanılma yolunu kullanır.
Kaynaklar
İnsan Nasıl Öğrenir? - Iı. (2020). acikogretim.istanbul: https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/19_20_Guz/psikolojiye_giris_1/12/index.html adresinden alındı